Η νέα έκθεση PISA του ΟΟΣΑ

Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift:

Οι σχολικές επιδόσεις των 15χρονων μαθητών: Στον πίνακα της αξιολόγησης η Ελλάδα υποχώρησε μερικές θέσεις ακόμα. Αλλά και οι Γερμανοί δεν βελτιώθηκαν αισθητά
Στο Βερολίνο καθώς και σε άλλες 5 πρωτεύουσες παρουσιάστηκε σήμερα η νέα έρευνα του ΟΟΣΑ η οποία βάζει στο μικροσκόπιο τις σχολικές επιδόσεις 15χρονων μαθητών σε 57 χώρες του κόσμου. Πρόκειται για την γνωστή έρευνα Pisa του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και την Aνάπτυξη (ΟΟΣΑ) που αξιολογεί τους μαθητές στους τομείς των μαθηματικών, της ανάγνωσης και κατανόησης κειμένων και των φυσικών επιστημών.

Τι έκαναν οι έλληνες μαθητές;

Σύμφωνα με την έρευνα η Ελλάδα υποχώρησε ακόμη περισσότερο στον πίνακα αξιολόγησης μαθητικών επιδόσεων. Στις φυσικές επιστήμες, που βρισκόταν στο επίκεντρο της έρευνας για το 2006, η Ελλάδα καταλαμβάνει την 38η θέση με 473 βαθμούς, επί συνόλου 57 χωρών. Στην τελευταία Pisa (2003) οι έλληνες μαθητές βρίσκονταν στην 30η θέση με 481 βαθμούς, ωστόσο τότε δεν συμμετείχαν 57 χώρες, αλλά μόλις 40.

Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift:
Αξίζει να σημειωθεί ότι στη φυσική, τη βιολογία και τη χημεία τα αγόρια εξακολουθούν να έχουν τα πρωτεία συγκεντρώνοντας κατά μέσο όρο 12 βαθμούς περισσότερους από ότι τα κορίτσια. Την εικόνα αυτή συναντούμε επίσης στην Τουρκία. Σε όλες τις υπόλοιπες χώρες δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στα αγόρια και στα κορίτσια στα πεδίο αυτά.

Στο πεδίο «ανάγνωση και κατανόηση κειμένου» οι έλληνες μαθητές καταλαμβάνουν την 36η θέση (το 2003 την 30η). Στα μαθηματικά τέλος, την 39η θέση (από την 32η πριν από 3 χρόνια)

Ποιες χώρες βρίσκονται στις πρώτες θέσεις;

Στις πρώτες θέσεις - με τις καλύτερες επιδόσεις στο πεδίο των φυσικών επιστημών – βρίσκεται όπως και τα προηγούμενα χρόνια η Φινλανδία ενώ ακολουθούν Χονγκ Κονγκ και Καναδάς. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις φυσικές επιστήμες οι μαθητές από τον Καναδά βρίσκονται το 2003 στην 11η θέση.
Στην ανάγνωση και κατανόηση κειμένου την 1η θέση καταλαμβάνει η Νότια Κορέα και ακολουθούν Φινλανδία και Χονγκ Κονγκ ενώ στα μαθηματικά την πρωτιά καταλαμβάνει η Ταϊβάν, που συμμετείχε για πρώτη φορά στην έρευνα ενώ ακολουθούν και πάλι Φινλανδία και Χονγκ Κονγκ.

Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift:
Τι έκαναν οι γερμανοί μαθητές;

Στις φυσικές επιστήμες οι γερμανοί μαθητές τα πήγαν καλύτερα το 2006 σε σύγκριση με το 2003. Βρίσκονται στη 13η θέση, από την 18η το 2003, στην ανάγνωση και κατανόηση κειμένου καταλαμβάνουν την 18η θέση (21η το 2003) ενώ στα μαθηματικά συγκέντρωσαν έναν βαθμό λιγότερο και έτσι βρίσκονται στην 20η από την 19 θέση το 2003.

«Ανισότητα ευκαιριών»

Το μεγάλο πρόβλημα στην γερμανική εκπαίδευση παραμένει η ανισότητα των ευκαιριών. Οι διαφορές των επιδόσεων των μαθητών που φοιτούν σε διαφορετικούς τύπους σχολείων είναι πολύ μεγάλες και σε κάθε περίπτωση μεγαλύτερες από ότι σε άλλες χώρες του ΟΟΣΑ.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τα παιδιά από μεταναστευτικές οικογένειες και κυρίως τα παιδιά εκείνα που γεννήθηκαν στη Γερμανία και επισκέφθηκαν μόνον γερμανικά σχολεία.

Κώστας Συμεωνίδης
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ PISA
Εθνικός Συντονιστής: Αναπληρωτής Καθηγητής Παναγιώτης Καζαντζής

Το PISA δημιουργήθηκε και διεξάγεται από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Ο.Ο.Σ.Α.) και είναι η ευρύτερη διεθνής αξιολόγηση των εκπαιδευτικών συστη­μάτων των χωρών που συμμετέχουν σε αυτό το πρόγραμμα. Οι χώρες αυτές έχουν ισχυρή οικονομική παρουσία, αφού παράγουν τα 9/10 της παγκόσμιας οικονομίας.
Στόχος του PISA είναι να αξιολογήσει εκείνες τις δεξιότητες των δεκαπεντάχρονων μαθη­τών, οι οποίες κατά την κοινή αντίληψη είναι σημαντικές για την επιτυχία των ατόμων και των κοινωνιών στο σύγχρονο κόσμο. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, το PISA σχεδιά­ζει την αξιολόγηση των δεξιοτήτων των μαθητών στα παρακάτω τρία πεδία ικανοτήτων:
1. Τις ικανότητες των μαθητών να χρησιμοποιούν τη γλώσσα, τα σύμβολα, την επιστήμη και την τεχνολογία.
2. Τις ικανότητες των μαθητών να ενεργούν εντός ενός κοινωνικού πλαισίου, όπου θα πρέ­πει με υπεύθυνο τρόπο να διαχειρίζονται τη ζωή τους, ώστε να βρίσκουν τη θέση τους σε μία πολυπολιτισμική κοινωνία, αναγνωρίζοντας δικαιώματα και υποχρεώσεις τόσο για τον εαυτό τους όσο και για τους άλλους.
3. Τις ικανότητες των μαθητών να συμμετέχουν σε ομάδες εργασίας, να συνεργάζονται αρμο­νικά, να διαχειρίζονται και να επιλύουν αντιπαραθέσεις, να δημιουργούν και να δια­τηρούν προσωπικές σχέσεις, καθώς επίσης να σέβονται και να εκτιμούν αξίες, πι­στεύω και πολιτισμούς.
Οι μετρήσεις των ανωτέρω ικανοτήτων των μαθητών διαφορετικών χωρών και πολιτισμών είναι ένα δύσκολο εγχείρημα, το οποίο οι ιθύνοντες του PISA ευελπιστούν ότι θα πραγμα­τοποιηθεί προοδευτικά. Σήμερα, το PISA αξιολογεί τις ικανότητες των μαθητών μόνο του πρώτου πεδίου. Η αξιολόγηση επικεντρώνεται στην ανάδειξη της πνευματικής ικανότητας των μαθητών να προσεγγίσουν, διαχειριστούν, ολοκληρώσουν και εκτιμήσουν τις πληρο­φορίες για ένα γνωστικό αντικείμενο και πραγματοποιείται κάθε τρία χρόνια στα παρα­κάτω τρία πεδία μάθησης, με ιδιαίτερη έμφαση κάθε φορά σε ένα από αυτά:
1. Την Επεξεργασία Κειμένου: μέσω αυτής αναδεικνύεται η πνευματική ικανότητα των μαθη­τών να χρησιμοποιήσουν γραπτό υλικό, να το ερμηνεύσουν, να σκεφθούν πάνω σε αυτό και να καταλήξουν σε συμπεράσματα.
2. Τις Φυσικές Επιστήμες: όπου αναδεικνύεται η πνευματική ικανότητα των μαθητών να αναγνωρίσουν επιστημονικές ερωτήσεις και να διατυπώσουν συμπεράσματα, τα οποία βασίζονται σε ολοκληρωμένες αποδείξεις. Επίσης, με την αξιολόγηση αυτή ερευνάται και αναδεικνύεται η άποψη και η προδιάθεση των μαθητών για την επιστήμη υπό την έν­νοια της θεώρησης, ότι η επιστήμη είναι ένας ανοικτός δρόμος ζωής και ευκαιριών στα­διοδρομίας. Η ανάδειξη της θεώρησης αυτής χαρακτηρίζεται ως ισοδυνάμως σημα­ντική των γνωστικών αποτελεσμάτων.
3. Τα Μαθηματικά: όπου αξιολογείται κυρίως όχι η ικανότητα αναπαραγωγής της διδαχθεί­σας μαθηματικής γνώσης, αλλά δίνεται έμφαση στην ικανότητα της εφαρμογής της σε προβλήματα της καθημερινής ζωής, τα οποία διατυπώνονται με πολλαπλές δια­φορετικές εκφράσεις και η επίλυσή τους ποικίλει και εξαρτάται από τον τρόπο σκέψης και την οξυ­δέρκεια των μαθητών. Παραδοσιακά με τη διδασκαλία των μαθηματικών οι μαθητές μα­θαίνουν μεθόδους που βασίζονται σε θεωρητικές μαθηματικές γνώσεις και επιλύουν μα­θηματικά προβλήματα, τα οποία δεν έχουν σχέση με την καθημερινή ζωή. Π.χ.: α) οι μα­θητές διδάσκονται τις τεχνικές της αριθμητικής και τις εφαρμόζουν για να κάνουν έναν αριθμητικό υπολογισμό, β) οι μαθητές διδάσκονται μεθόδους να επιλύουν ειδικούς τύ­πους εξισώσεων και είναι ικανοί να επιλύουν παρόμοιες εξισώσεις.
Επομένως, εάν η προσέγγιση της διδασκαλίας και της μάθησης των μαθηματικών δίνει έμφαση στις μεθόδους που σχετίζονται με την αντιμετώπιση προβλημάτων της καθημε­ρινής ζωής, παρουσιάζοντας τα προβλήματα αυτά να επιδέχονται μαθηματική επεξερ­γα­σία και να εφαρμόζουν τη σχετική μαθηματική γνώση για να τα επιλύουν, τότε οι μαθη­τές θα έχουν καλά γνωστικά αποτελέσματα στο PISA.
Με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του διαγωνισμού PISA και την κατάταξη των χω­ρών που συμμετέχουν σε αυτόν σε μία αξιολογική σειρά, αρχίζει η επεξεργασία, η ανά­λυση και η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων αυτών, ώστε κάθε χώρα να αντιληφθεί τις δυ­νατότη­τες και τις αδυναμίες του εκπαιδευτικού της συστήματος και των εκπαιδευτικών συστημά­των των άλλων χωρών, για να σχεδιάσει και να υλοποιήσει συγκεκριμένες ενέρ­γειες που θα αναπτύξουν και θα βελτιώσουν την απόδοση του δικού της εκπαιδευτικού συ­στήματος. Αυ­τός είναι ο σκοπός της συμμετοχής της κάθε χώρας στο PISA.
Για να επιτευχθεί το ανωτέρω, πρέπει η κάθε χώρα, μετά την ανακοίνωση των αποτελε­σμά­των, να οργανώσει:
α) Εθνικές εκπαιδευτικές εκθέσεις – Εκπαιδευτικά συνέδρια και σεμινάρια.
β) Πολιτικές και δημοσιογραφικές συζητήσεις, όπου θα λάβουν μέρος όλοι όσοι ενδια­φέ­ρο­­νται για το σχεδιασμό και τη βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος (πολι­τικοί-κυβερ­νητικοί αξιωματούχοι, σχολεία, εκπαιδευτικοί, η επιστημονική κοινότητα, εκπαι­δευ­τικές οργανώσεις, επαγγελματικές οργανώσεις κλπ.).
Επίσης, πρέπει να πραγματοποιηθούν ερευνητικά προγράμματα για την ανάλυση των απο­τελεσμάτων του PISA και τη μελέτη των ειδικών θεμάτων εκπαίδευσης της κάθε χώ­ρας που συμμετείχε στο PISA, να συγκριθούν και να ανακοινωθούν τα αποτελέσματα των εργασιών αυτών, για να δοθεί η δυνατότητα νέων συζητήσεων που θα οδηγήσουν σε συμπεράσματα, ώστε να διατυπωθούν προτάσεις και να ληφθούν αποφάσεις για τη θε­ρα­πεία των αδυναμιών του εκπαιδευτικού συστήματος.
Η πρώτη εφαρμογή του PISA έγινε το 2000 με θέματα που αφορούσαν και στα τρία πεδία μάθησης, αλλά η ιδιαίτερη έμφαση είχε δοθεί στην κατανόηση και επεξεργασία κειμένου με την έννοια, ότι οι δεκαπεντάχρονοι μαθητές, οι οποίοι είχαν επιλεγεί από τον Ο.Ο.Σ.Α. με μία στρωματοποιημένη δειγματοληψία ως αντιπροσωπευτικό δείγμα του συνόλου των δεκα­πεντάχρονων μαθητών της χώρας, εκλήθησαν να απαντήσεις στις ερωτήσεις ενός Φυλ­λα­δίου, όπου τα τρία τέταρτα του χρόνου εξέτασης αφιερώθησαν στην κατανόηση και επεξερ­γασία κειμένου, ενώ ο υπόλοιπος χρόνος εξέτασης αφορούσε σε ερωτήσεις μέσω των οποίων με συνοπτικό τρόπο αξιολογείτο η ικανότητα των μαθητών στα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες.
Σε αυτή την αξιολόγηση συμμετείχαν 40 χώρες (29 χώρες του Ο.Ο.Σ.Α. και 11 χώρες εκτός Ο.Ο.Σ.Α.). Η χώρα μας έλαβε μέρος με 5.425 μαθητές από 175 σχολεία και κατετάγη στην 26η θέση μεταξύ των 29 χωρών του Ο.Ο.Σ.Α. και στην 27η θέση στο σύνολο των 40 συμ­μετεχουσών χωρών. Εκτός αυτής της κατάταξης, το σύνολο των χωρών διεχωρίσθη σε τρεις ομάδες. Στην πρώτη ομάδα ευρίσκονται οι χώρες των οποίων οι επιδόσεις των μαθη­τών τους είναι πάνω από το μέσο όρο επίδοσης των μαθητών όλων των χωρών που συμ­μετείχαν στο διαγωνισμό. Στη δεύτερη ομάδα ευρίσκονται οι χώρες που οι μαθητές τους είχαν την επίδοση του μέσου όρου και στην τρίτη ομάδα είναι οι χώρες που η επίδοση των μαθητών τους είναι κάτω του μέσου όρου επίδοσης.
Η χώρα μας κατετάγη στην τρίτη ομάδα, μαζί με τη Γερμανία, την Ισπανία, την Πορτογα­λία, την Ιταλία, το Λουξεμβούργο, την Πολωνία, τη Ρωσία, την Τσεχία και άλλες χώρες.
Η δεύτερη εφαρμογή του PISA έγινε το 2003. Σε αυτή την αξιολόγηση, η ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στα μαθηματικά. Η χώρα μας έλαβε μέρος με 4.620 μαθητές από 171 σχολεία και κατετάγη στην 27η θέση μεταξύ των 29 χωρών του Ο.Ο.Σ.Α. και στην 32η θέση μεταξύ του συνόλου των 40 χωρών που συμμετείχαν στο διαγωνισμό. Η επίδοση των μαθητών μας ήταν πάλι κάτω του μέσου όρου επίδοσης και για το λόγο αυτό η χώρα μας κατετάγη (όπως και το 2000) στην τρίτη ομάδα, μαζί με τη Νορβηγία, το Λουξεμβούργο, την Ισπα­νία, τις Η.Π.Α., την Πορτογαλία, την Ιταλία, τη Ρωσία, την Πολωνία, την Τουρκία και άλ­λες χώρες.
Το 2006 θα γίνει η τρίτη εφαρμογή του PISA και η ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στις φυσικές επιστήμες.
Θέματα και των τριών πεδίων μάθησης, τα οποία έχουν δοθεί στους διαγωνισμούς του PISA 2000 και 2003, καθώς και θέματα από τα δικά μας σχολικά βιβλία, τα οποία έχουν διαμορφωθεί με κατάλληλα ερωτηματολόγια, ώστε να προσιδιάζουν στους στόχους του PISA μπορείτε να βρείτε πατώντας εδώ.

Την έκθεση για το PISA 2000 και άλλες σχετικές δημοσιεύσεις μπορείτε να τις βρείτε πατώντας εδώ.
Την αρχική έκθεση των αποτελεσμάτων του PISA 2003, η οποία δημοσιεύτηκε το Δεκέμβριο του 2004, μπορείτε να την έχετε στη διάθεση σας πατώντας εδώ.

Εθνικός Συντονιστής και Διαχειριστής του Προγράμματος:
Παναγιώτης Καζαντζής, Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών
Τακτικό Μέλος Δ.Σ. Κ.Ε.Ε.

Επιστημονικοί Συνεργάτες ομάδας PISA
Κυριακή Αναγνωστοπούλου, Εκπαιδευτικός Γεωπόνος (με διάθεση από το ΥΠΕΠΘ)
Μιχάλης Βαμβακάρης, Εκπαιδευτικός Πληροφορικής
Καίτη Γιαννακοπούλου, Εκπαιδευτικός Φιλόλογος
Γιώργος Γιαννικόπουλος, Εκπαιδευτικός Φιλόλογος
Νίκος Κανδεράκης, Εκπαιδευτικός Φυσικός
Αλίκη Παναρέτου, Εκπαιδευτικός Αγγλικής Φιλολογίας
Πηνελόπη Παπαστράτου, Εκπαιδευτικός Γαλλικής Φιλολογίας (με διάθεση από το ΥΠΕΠΘ)
Ροδούλα Πυροβολάκη, Εκπαιδευτικός Αγγλικής Φιλολογίας
Σταυρούλα Σκούρα, Εκπαιδευτικός Μαθηματικός
Θεοδόσης Φίλιππας, Εκπαιδευτικός Μαθηματικός